czyli o tym, kiedy maluch jest gotowy by zostać przedszkolakiem

Każdy maluch jest inny i każdy rozwija się w swoim tempie. Nie ma więc idealnego wieku na przedszkolny debiut. Dziecko jest gotowe, aby zostać przedszkolakiem, gdy całkiem nieźle radzi sobie z rozstaniem z rodzicami i w miarę możliwości umie zadbać o zaspokojenie swoich podstawowych potrzeb. Zazwyczaj te umiejętności nabywa między trzecim, a czwartym rokiem życia. Są jednak maluchy, które doskonale radzą sobie nie mając skończonych trzech lat. Granica wieku nie jest więc miarodajnym wyznacznikiem. Co dokładnie powinna umieć twoja pociecha, aby przekroczyć próg przedszkola?

Najlepszy czas na przedszkolny debiut

Dziecko jest gotowe chodzić do przedszkola, gdy:

·          sygnalizuje potrzeby fizjologiczne (wie, że potrzebuje iść do łazienki, i umie o tym powiedzieć);

·          samodzielnie korzysta z toalety, przynajmniej w ciągu dnia (zdejmuje i podciąga majteczki, siada na sedesie, wyciera pupę, spuszcza wodę);

·          myje rączki i buzię ;

·          je łyżką i widelcem, pije z kubeczka;

·          umie zdjąć i włożyć podstawowe części garderoby – spodenki, bluzkę, skarpetki, kapcie;

·          radzi sobie z krótkim rozstaniem z rodzicami;

·          potrafi bawić się, gdy obok są inne dzieci.

    Drogi Rodzicu nie przejmuj się, jeśli dziecko, mimo usilnych prób, nie umie dokładnie wytrzeć pupy, czy założyć skarpetek. To zrozumiałe, że najmłodsze dzieci nie mają jeszcze wprawy w czynnościach samoobsługowych. W przedszkolu są przecież panie, które z pewnością pomogą mu we wszystkim. Pamiętaj jednak, że trzylatek nie jest już niemowlęciem – nie może ssać smoczka, pić z butelki, korzystać w dzień z pampersów, czy bezustannie domagać się karmienia. Ucz dziecko samodzielności, nie wyręczaj go, nawet jeśli maluch zrobi coś wolniej, czy mniej dokładnie niż ty. Półgodzinne zakładanie butów, gdy akurat spieszysz się do pracy, jest na pewno denerwujące, jednak warto znaleźć czas i cierpliwość na ćwiczenia. Dziecko, które umie sobie poradzić w nowej rzeczywistości przedszkolnej, czuje się pewniejsze siebie i mniej zagubione.
    
    Jak należy zaplanować przygotowania, by zdążyć ze wszystkim, nie odczuwając przy tym niepotrzebnej presji? Przygotowanie malucha warto zacząć kilka miesięcy wcześniej. Nauczenie dziecka pewnych czynności, zmiana nawyków i przyzwyczajeń to proces, który wymaga nie tylko cierpliwości, ale przede wszystkim czasu. Wprowadzanie rewolucyjnych zmian w życie malucha tuż przed przedszkolnym debiutem nie jest dobrym pomysłem. Pójście do przedszkola jest już wystarczającym stresem, więc nie dokładaj dziecku kolejnych. 

Jak pomóc dziecku przygotować się do przedszkola?
   

·           Pozwalaj na samodzielność

    Przychodzi taki moment w rozwoju dziecka, kiedy maluch wszystko chce robić samodzielnie. Jego ulubionym zwrotem staje się-ja sam! Wykorzystaj to! Pozwól synkowi, czy córce na samodzielne jedzenie, pokaż, jak umyć i wytrzeć rączki. Pierwsze próby będą pewnie nieporadne i czasochłonne, ale nie denerwuj się na dziecko i nie zrażaj zalaną podłogą w łazience czy bluzką założoną tył na przód. Maluch pewnie powtórzy daną czynność tysiąc razy, zanim nabierze wprawy – w końcu trening czyni mistrza! 
    

·         Zadbaj o kontakty z dziećmi

    Jeśli twoje dziecko nie ma rodzeństwa i do tej pory nie chodziło do żłobka, z pewnością kontakt z rówieśnikami okaże się pomocny. Początkowo dziecko będzie bawiło się obok maluchów, a nie z nimi, ale już 2,5-letnie maluchy nawiązują relacje z innymi dziećmi, a wspólna zabawa sprawia im wiele radości. Zabierz przyszłego przedszkolaka na plac zabaw, odwiedźcie znajomych, którzy mają dzieci, wybierzcie się na festyn, czy imprezę dla maluchów. Na początku z pewnością trzeba będzie inicjować wspólne zabawy, z czasem jednak dziecko nauczy się robić to samodzielnie. Takie pierwsze kontakty są bardzo ważne – dziecko uczy się dzielenia z innymi oraz trudnej sztuki negocjacji, a także rozwiązywania konfliktów. Najpierw podpowiedz dziecku, jak można rozwiązać jakiś problem: Skoro obaj chcecie się bujać na huśtawce, może będziecie to robić na zmianę? Z czasem wycofaj się i wkraczaj tylko, jeśli to naprawdę konieczne. Nie rezygnuj ze spotkań z innymi dziećmi, gdy twoja pociecha ma trudności z nawiązywaniem kontaktów. Pamiętaj, że jeśli twój maluch jest nieśmiały, to tym bardziej potrzebuje wspólnych zabaw.
   

·          Ucz mówienia o swoich potrzebach

    Każdy rodzic zna doskonale swoje dziecko i wie, kiedy maluch czegoś potrzebuje. Jeśli siedzisz ze swoim szkrabem w domu, masz możliwość zadbania o jego potrzeby, zanim jeszcze zdąży je wyrazić. W przedszkolu, w dużej grupie dzieci, nauczyciel nie ma szansy pytać każdego przedszkolaka dziesięć razy dziennie, czy chce pić lub skorzystać z toalety. Sytuacja, w której maluch jest spragniony i nie wie, co z tym zrobić, nie jest dla dziecka komfortowa. Staraj się zatem nie wyprzedzać komunikatów malucha – nie biegnij z jabłuszkiem czy zupą, bo od trzech godzin malec nic nie jadł. Pozwól mu samemu poczuć, że jest głodny i powiedzieć ci o tym. 
   

·          Przyzwyczajaj do zostawania z innymi

    Debiutujący przedszkolak zostaje w obcym miejscu z nieznajomymi paniami i obcymi dziećmi. Jeśli Twoja pociecha do tej pory przebywała wyłącznie z rodzicami, z pewnością taka sytuacja będzie dla niego nie lada wyzwaniem. Dlatego dobrze jest stopniowo przygotowywać malucha do rozstań z rodzicami. Początkowo zostaw dziecko z ukochaną babcią, czy ciocią. Najlepiej w domu, gdzie ma swoje zabawki i zna każdy kąt. Gdy maluch bez problemu będzie sobie radził z taką sytuacją, poproś o popilnowanie syna, czy córki zaufaną sąsiadkę lub przyjaciółkę. Na początku wyjdź z domu na krótko – piętnaście minut, pół godziny – za każdym razem dłużej. Po jakimś czasie spróbuj zostawić dziecko poza domem – u koleżanki lub w sali zabaw. Dzięki temu maluch nauczy się, że mogą się nim opiekować różne, wybrane przez rodziców, osoby i będzie miał pewność, że zawsze wróci do swojego domu i swoich rodziców.
   

·          Dostosuj rytm dnia

    Dzieci w przedszkolu wiele rzeczy robią w stałych, wyznaczonych porach. O tej samej godzinie jedzą obiad lub kładą się na drzemkę. Dobrze byłoby stopniowo dostosowywać rytm dnia, do tego jaki panuje w wybranej placówce (podobne pory posiłków czy spania). 
Już niebawem twoje dziecko przekroczy drzwi przedszkola, czas więc na oswajanie – nie tylko z wybraną przez ciebie placówką, lecz także z samym pojęciem chodzenia do przedszkola. Rozsądnym wyjściem jest rozpoczęcie zapoznawania malucha z przedszkolem na kilka tygodni przed debiutem.
   

·          Opowiedz o przedszkolu

    Wyjaśnij dziecku, czym jest przedszkole. Opowiedz mu o innych dzieciach, z którymi będzie mógł się bawić, paniach, pomagających we wszystkim i wymyślających ciągle nowe zabawy, kolorowych salach pełnych fajnych zabawek. Powiedz, że w przedszkolu można poznać ciekawych ludzi – strażaka czy policjanta, wybrać się na wycieczkę do parku, obejrzeć teatrzyk. Podczas spaceru pokaż dziecku budynek przedszkolny, poobserwujcie dzieci bawiące się na placu zabaw. Pamiętaj tylko, żeby nie przesadzać. Maluch, który usłyszy od mamy, że w przedszkolu dzieci wyłącznie się bawią, a potem pozna przedszkolną rzeczywistość (na którą składają się także obowiązki i zasady, których trzeba przestrzegać), poczuje się oszukany i rozczarowany.
   

·          Odnieś się do doświadczeń innych osób

    Dobrze jest, jeśli dziecko czuje, że chodzenie do przedszkola jest czymś zupełnie naturalnym. Nie tylko ono jest w takiej sytuacji – każdy kiedyś przez to przechodzi. Jeśli jako rodzic chodziłeś do przedszkola, opowiedz dziecku o swoich wspomnieniach, pokaż zdjęcia. 
   

·          Podkreśl dorosłość dziecka

    Przedstaw fakt bycia przedszkolakiem jako powód do dumy i dowód na to, że jest się już dużym, dzielnym chłopcem/dziewczynką. Mów maluchowi o tym, że jesteś z niego dumny, że wyrósł na takiego zucha. Możecie urządzić z tego powodu uroczysty rodzinny obiad, kupić plecaczek, który twoje dziecko będzie zabierać do przedszkola, lub dać mu dodatkowe przywileje (np. w soboty będzie kłaść się do łóżka pół godziny później). Niech dziecko czuje się ważne i dorosłe, a pójście do przedszkola kojarzy mu się z czymś miłym i doniosłym.
   

·          Poproś o pomoc bohaterów bajek

    Dzieci w wieku przedszkolnym chętnie utożsamiają się z bohaterami bajek czy opowiadań. Przeżywają z nimi przygody, martwią się ich niepowodzeniami, wspólnie odnajdują rozwiązania problemów. Kup dziecku książeczki, w których bohaterowie idą do przedszkola. Pomogą one maluchowi oswoić trudny temat i poradzić sobie z emocjami, będą także doskonałą podstawą rozmów z dzieckiem. Możesz również samodzielnie wymyślić bajki dla dziecka o tej tematyce, pamiętaj jednak, że na końcu bohater musi szczęśliwie wrócić z przedszkola do swojego domu i swoich rodziców!
   

·          Przygotujcie potrzebne rzeczy

    Warto zapytać wychowawcę grupy, co należy przygotować dla debiutującego przedszkolaka. Warto przyjść  na zebranie organizacyjne dla rodziców nowo przyjętych dzieci.  Każdego przedszkolaka należy zaopatrzyć w kapcie (koniecznie z antypoślizgową podeszwą), zestaw pościeli na poobiedni odpoczynek, szczoteczkę i pastę do zębów, ubranie na zmianę, chusteczki higieniczne i nawilżane.

Warto wziąć pod uwagę usposobienie przedszkolaka – dla jednego dziecka wspólne kupowanie potrzebnych drobiazgów będzie miłą częścią procesu adaptacji i wspaniałą przygodą, innemu ukochany kocyk czy przytulanka da poczucie bezpieczeństwa w pierwszych, trudnych dniach przedszkolnych zmagań. Jeśli wiesz, że twoje dziecko należy do tej drugiej grupy maluchów, nie przejmuj się tym, że przedmioty, które weźmie on z domu są wytarte czy lekko zniszczone. Przecież najważniejsze nie jest to, co powiedzą inni, a samopoczucie twojego dziecka. 
Dobrym pomysłem jest podpisanie rzeczy należących do malca.

 Jak pomóc dziecku łagodnie przejść proces adaptacji? 

·         Weź razem z dzieckiem udział w spotkaniach adaptacyjnych. Dzięki nim obejrzycie nowe miejsce, poznacie nauczycieli, innych rodziców i dzieci, które również po raz pierwszy przyjdą do przedszkola. Pamiętaj, by stopniowo przyzwyczajać dziecko do zmian – łatwiej będzie mu przejść przez ten trudny czas.

·               Zadbaj o to, aby przedszkole nie kojarzyło się dziecku z pierwszym rozstaniem z rodzicami. Pozostaw je na kilka godzin z innymi dorosłymi (np. dziadkami, znajomymi) – w ten sposób maluch zacznie akceptować nową sytuację, upewni się, że zawsze ktoś po niego wróci.

·               Wspólnie z dzieckiem sporządź listę przyborów, jakich będzie potrzebować w przedszkolu. Wybierz się razem z nim na zakupy. Bardzo ważne jest, aby dziecko miało poczucie swojego udziału w zakupach, dlatego pozwól mu dokonywać wyborów. Jego zadowolenie z pewnością zwiększy chęć pójścia do przedszkola i wypróbowania nowych rzeczy.

·               Dużo rozmawiaj z dzieckiem o przedszkolu, nastaw je pozytywnie do nowego miejsca. Warto opowiadać malcowi, jakie panują tam zasady, co go czeka. Przedstaw dziecku zachęcający, ale realny obraz przedszkola. Nie oszukuj, gdyż maluch doskonale to wyczuwa, a tym samym bardzo szybko traci zaufanie.

·               Daj dziecku tyle czasu, ile będzie potrzebowało, aby przygotować się do nowych warunków. Radzenie sobie ze stresem adaptacyjnym jest sprawą indywidualną i u każdego może przebiegać inaczej (od kilku dni u jednych przedszkolaków, do kilku miesięcy u innych). Pamiętaj o tym, aby nie porównywać dziecka z rówieśnikami. Nie bagatelizuj także jego lęków i obaw przed przedszkolem, lecz wspieraj je w tym okresie.

·               Zwróć uwagę na krótkie pożegnania. Warto często mówić dziecku, że zawsze po nie ktoś przyjdzie (ty, babcia czy dziadek). Zapewniaj je także o swojej miłości. Zadbaj o to, aby osoba, która odprowadza dziecko do przedszkola, była opanowana i w miarę stanowcza. Pamiętaj – nie okazuj dziecku własnych rozterek podczas rozstania, bowiem wtedy przekazujesz mu własne lęki.

·               Stopniowo przyzwyczajaj dziecko do przedszkola. Jeśli jest to możliwe, przez pierwsze dni odbieraj je wcześniej. Pamiętaj jednak, żeby nie obiecywać czegoś, czego nie jesteś w stanie spełnić. Zawsze dotrzymuj słowa – daje to poczucie bezpieczeństwa.

·               Po powrocie z przedszkola zachęć dziecko do tego, aby opowiadało, co się działo tego dnia, co mu się podobało, a co nie. Powinno ono wiedzieć, że wszystko może opowiedzieć rodzicom, oraz że w każdej sytuacji może liczyć na ich pomoc. Jeśli malec nie chce opowiadać, nie zmuszaj go i nie zadawaj zbyt wielu pytań.

·               Warto pozwolić dziecku zabrać do przedszkola ulubioną zabawkę. Takie rozwiązanie zwiększy poczucie bezpieczeństwa, a ulubiona maskotka z pewnością okaże się niezastąpionym wsparciem i pomocą w trudnych chwilach.

·               Nie wyręczaj dziecka. Zachęcaj je do samodzielnego ubierania się, mycia rąk czy zjadania posiłków. Wspieraj w trudnych sytuacjach, daj mu czas i okazuj cierpliwość. Dziecko, które jest samodzielne, zapewne będzie czuło się pewniej i bezpieczniej w nowym miejscu. 

Opracowała mgr Katarzyna Woszek